www.viribusunitis322012.fora.pl

Viribusunitis

1846 -W nocy z 22 na 23 lutego powstaje Rząd Narodowy. Austria anektuje miasto. Do Wolnego Miasta Krakowa wkraczają oddziały austriackiego wojska. 27 lutego w starciu z Austriakami w Podgórzu ginie Edward Dembowski.
1846 r - i przez lata następne - Kraków staję się twierdzą. Następuje wzmożony ruch w budowie fortyfikacji przez Austriaków.
1847 r - koniec budowy węzła kolejowego Kraków - Wrocław - Berlin
1848 r - Wiosna Ludów w Krakowie - miasto nękane jest bombardowaniami austriackimi. W wyniku tych działań zginęły 32 osoby.
1848 - 1850 r - przeprowadzono regulację Wisły.
1850 - w lipcu wybucha wielki pożar miasta trwający 10 dni. Spłonęło 160 domów, 4 kościoły. Była to największa katastrofa jaka kiedykolwiek dotknęła Kraków.
1850 - powstało Muzeum Archeologiczne. Jego dzisiejsza siedziba to gmach dawnego więzienia św. Michała przy ulicy Senackiej i Poselskiej
1854 - z inicjatywy Walerego Wielogłowskiego powstało Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych/
1857 - wprowadzono po raz pierwszy w Krakowie oświetlenie gazowe. Początkowo lampy takie były na: Rynku Głównym, na ul. Stradom, na większych ulicach Kazimierza oraz przy dworcu na ul. Lubicz.
1863 - Powstanie Styczniowe. Z Krakowa wyruszają oddziały pod dowództwem gen. Zygmunta Jordana. W sierpniu do miasta przybywa Romuald Traugutt, ostatni dyktator powstania./ /
1864 - władze austriackie zaprowadziły w Galicji stan oblężenia jako kara za udzielanie powstaniu pomocy przez krakowian.
1866 - rektor UJ prof. dr Józef Dietl zostaje pierwszym prezydentem Krakowa / Wielki Budowniczy // /
1867 - w mieście kursują pierwsze konne omnibusy
1867 - powtórny pogrzeb na Wawelu odnalezionych w Katedrze zwłok króla Kazimierza Wielkiego

1867 - Galicja wraz Krakowem weszła w okres tzw. Ery Autonomicznej
1870 - zostaje wydany zakaz chodzenia "na pueri". Pucheroki to nie spotykany nigdzie poza Krakowem i okolicami obyczaj. Polegał on na odwiedzaniu domów przez przebranych w baranie skóry żaków w Niedzielę Palmową. Za wygłoszone wiersze otrzymywali oni jadło, napitek i podarki. Po wprowadzeniu tego zakazu obyczaj przeniósł się do podkrakowskich wsi.
1872 - na wniosek radnego Walerego Rzewuskiego zapadła decyzja o zasypaniu tzw. Starej Wisły na odcinku od Wisły do Blichu.To koryto martwej już niemal rzeki biegło wzdłuż dzisiejszej ulicy Dietla i ul. Grzegórzeckiej. Jej początek miał miejsce pomiędzy Wawelem a Skałkę
1873 - mają miejsce pierwsze prace restauracyjne grobów królewskich na Wawelu. W następnych latach po odzyskaniu z rak austriackich zdewastowanego w barbarzyński przez nich sposób zamku. Austriacy urządzili z Wawelu cytadelę - pomieszczenia dworskie przeznaczyli na stajnie i koszary / przeprowadzono ogromny zakres prac restauracyjnych. Dzięki Środkom finansowym społeczeństwa polskiego Wawel w następnych latach powrócił do swej świetności.
1873 - powstaje zawodowa straż ogniowa w miejsce istniejącej od 1865 roku Stowarzyszenia Ochotniczej Straży Ogniowej( z siedziba w Sukiennicach). Siedzibą zawodowej straży zawodowej był wybudowany specjalnie w tym celu budynek na Kotłowem (obecnie ul. Westerplatte )
1875 - 1879 - architekt Tomasz Pryliński restauruje Sukiennice. Po wyburzeniu tzw. Kramów Bogatych uzyskują one obecną postać.
1879 r - powstaje pierwsze na ziemiach polskich muzeum - Muzeum Narodowe. Pierwszym eksponatem jest obraz H. Siemiradzkiego " Pochodnie Nerona"
II połowa XIX wieku- ekspansja budowlana w Krakowie i szybki rozwój terytorialny miasta. 1880 - obszar Krakowa wynosił zaledwie 6, 9 km kwadratowego
1881- kursują pierwsze konne tramwaje. Do Krakowa przybywa z wita cesarz Franciszek Józef entuzjastycznie witany przez mieszkańców. Uruchomiono pierwszą linię: Od Placu Kolejowego przez Rynek Główny do starego mostu na Wiśle.
1882-1883 w budynku UJ profesorowie: Karol Olszewski i J. Wróblewski jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia azotu i tlenu.
1887 - Wystawa krajowa w Krakowie
1887 - Stanisław Rehman zakłada na terenach wydzierżawionych od wojska Park Krakowski/ 1887 - 1888 r- wybudowana zostaje kolej obwodowa zwana:cirkumwallacyjna.
Linia ta łączyła dworzec przy ul. Lubicz z dworcem w Płaszowie. Przebiegała wzdłuż dawnego wału fortyfikacji austriackich po zachodniej granicy miasta. Nasyp kolejowy biegł dzisiejszymi Alejami Trzech Wieszczów do nieistniejącego już mostu kolejowo drogowego. Łączył on cypel Dębnicki z lewobrzeżną częścią Krakowa.
1889 - staraniem Dr. Henryka Jordana otwarto na terenach byłych pastwisk przyległych do Błoń krakowskich park jego imienia.
1889 r- zbudowano klinikę chirurgiczna UJ oraz Collegium Medicum
1889 - 1891 - architekt Tadeusz Stryjeński przeprowadza generalną restaurację wnętrza kościoła Mariackiego. Zaś na ścianach kościoła pod okiem Jana Matejki trwają prace nad wykonaniem polichromii wg. jego projektów.
1890 - sprowadzenie z Paryża zwłok Adama Mickiewicza. Za życia Mickiewicz nigdy odwiedził Krakowa.
1893 - otwarcie Teatru im. Juliusza Słowackiego. W tym też roku umiera Jan Matejko - kondukt żałobny przejdzie ulicami miasta.
1893 - otwarto oficjalnie krakowską sieć telefoniczną.
1895 - odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza. Wieszcz dwukrotnie był umieszczany na cokole a to z powodu różnicy zdań to ostatecznej wersji. Za uroczyste odsłonięcie można przyjąć datę 1898 rok.
1895 - Stanisław Wyspiański przeprowadza prace przy wykonaniu polichromii w kościele franciszkanów.
1895 - Apolinary Michalik zakłada słynną kawiarnie przy ul. Floriańskiej
1896 - w Podgórzu powstaje park im. Bednarskiego. Uruchomiono druga linie tramwajową : Rynek Główny-Park Krakowski wg planów z 1888 roku. W ten sposób Runek Główny stal się centralnym węzłem komunikacji miejskiej Krakowa i pełnił tę funkcje do 1952 roku.
1897 - otwarto pierwsze gimnazjum żeńskie
1899 - powstaje Muzeum historyczne miasta Krakowa
1899 - odbył się Zjazd Dziennikarzy Słowiańskich
1899 - zmarł Juliusz Kossak

1900 - w podkrakowskich Bronowicach odbyło się słynne wesele młodopolskie L. Rydla i J. Mikołajczykówny. Wydarzenie to stanowi temat słynnego dramatu S. Wyspiańskiego "Wesele".
1901 - otwarto wodociągi miejskie im. Franciszka Józefa.
1901 - w mieście kursują pierwsze elektryczne tramwaje
1902 - wchodzi w życie idea tzw. Wielkiego Krakowa. Ma to miejsce w okresie rządów prezydenta Juliusza Lea wielkiego propagatora poszerzenia miasta. U schyłku XIX wieku i na początku XX wieku Kraków dusił się w swych granicach. Z jednej strony przeszkadzał fakt że miasto było zamknięte tzw. linią akcyzową (stąd rogatki do poboru opłat na drogach wylotowych z miasta) z drugiej zaś strony przeszkodą blokującą rozwój terytorialny i budowlany Krakowa był fakt posiadania przez miasto wciąż czynnych fortyfikacji wojsk austriackich. Wały i forty opasujące miasto pierścieniem umocnień – tzw. „pierwszy Pierścień) - dzisiejsza Aleja Trzech Wieszczów oraz rejon Grzegórzek zostały wskutek argumentacji przesunięte. W ten sposób powstała możliwość wchłonięcia przez miasto nowych terenów pod rozwój i budowę. W 1910 przyłączono do Krakowa szereg gmin i obszarów dworskich jak: Zakrzówek, Kapelankę, Dębniki, Rybaki, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec, Czarną Wieś, Kawiory, Nową Wieś Narodową, Łobzów, Gramatykę, Krowodrzę, Grzegórzki, Piaski oraz część Prądnika Białego i Czerwonego oraz Olszy (tzw. Warszawskie). Z obszaru tego utworzono 10 dzielnic. W 1911 roku przyłączono jeszcze Ludwinów, Dąbie, Beszcz, Głębinów. W 1912 roku przyłączono Płaszów a w 1915 roku miasto Podgórz (dzisiejsze Podgórze)
1902 - uważa się że w tym roku rozpoczęło trochę nieformalnie działalność Muzeum Etnograficzne. Jego siedzibą od 1947 roku jest ratusz kazimierski przy Placu Wolnica.(cześc dawnego rynku miasta Kazimierza)
1903 - rodzina zmarłego kolekcjonera Emeryka Hutten- Czapskiego przekazuje gminie na własność całość kolekcji. Od tej chwili zbiory stają się częścią pierwszego na ziemiach polskich Muzeum Narodowego.
1904 - prezydentem miasta został Juliusz Leo
1904 - Stanisław Wyspiański projektuje strój dla słynnego krakowskiego Lajkonika.
1905 - powstaje pierwszy polski kabaret "Zielony Balonik" - jest to szczyt okresy tzw. Młodopolskiego
1905 – Wojsko opuszcza koszary na Wawelu.
1906 - powstanie pierwszych klubów sportowych "Cracovii" i "Wisły"
1907 - rozpoczyna działalność pierwsze w Krakowie kino Cyrk Edison
1910 - na Placu Matejki staje Pomnik Grunwaldzki. Uroczystość jest pretekstem a Kraków staje się widownią imprez o charakterze niepodległościowym i patriotycznym.
1910 - powstaje Towarzystwo Strzelec pod wodzą Józefa Piłsudskiego będące późniejszą kuźnią kadr Legionów Polskich.
1910-1912 - zasypanie i zasklepienie Rudawy płynącej dzisiejszymi ul. Piłsudskiego i Retoryka i zmiana jej koryta
1910-1915 - w Niepołomicach pod Krakowem powstaje 14 - to metrowej wysokości kopiec. Usypano go z okazji 500 - lecia zwycięstwa pod Grunwaldem.
1911 .- Wojsko ostatecznie opuszcza Wawel przekazując go jako rezydencję cesarzowi Franciszkowi Józefowi. Ze składek społeczeństwa polskiego / 3 300 000 koron oraz obietnicę budowy koszar dla wojska austriackiego w innym miejscu ( Koszary im. arcyksięcia Rudolfa na Łobzowie wojsko opuściło święte polskie wzgórze umożliwiając jego restaurację.
1912 - powstają kina Wanda i Uciecha
1914 - z krakowskich Oleandrów wyrusza I Kompania Kadrowa. 6 sierpnia oddziały strzeleckie obalają slup graniczny w Michałowicach wchodząc na teren zaboru rosyjskiego. W okresie I Wojny Światowej Kraków jest głównym ośrodkiem politycznym Polski. To tutaj działa Naczelny Komitet Narodowy utworzony z inicjatywy polityków galicyjskich.
W listopadzie wojska austro-węgierskie odpierają szturm wojsk rosyjskich na miasto, a w grudniu odrzucają wroga na linię Białej i Dunajca.
1915 - samodzielne dotąd miasto Podgórze zostaje włączone administracyjnie do Krakowa. Od tej pory Kraków zlokalizowany jest po obu stronach Wisły.
1917- podczas prac konserwatorskich odkryto na Wawelu, najstarsza świątynię na ziemiach polskich. Świątynia św. św. Feliksa i Adaukta pochodzi z przełomu X i XI w i wykonana jest z surowego łupanego kamienia. W pobliżu rotundy w późniejszych latach odkryto szczątki prawdopodobnie najstarszego wawelskiego palatium. Budowla miała kształt prostokąta.
1917 - Komunalna Kasa Oszczędności wykupuje teren Lasku Wolskiego - 350 ha i ofiarowuje go miastu.
1918 - Kraków wolny - koniec I Wojny Światowej, krakowianie rozbrajają wojska upadającej monarchii C.K. 31 października austriacki komendant miasta gen. Benigni przekazuje władzę polskiemu generałowi Bolesławowi Roi.

(Opracowano na podstawie: [link widoczny dla zalogowanych] ze stosownymi zmianami i uzupełnieniami).